Tinh dầu Tràm Gió, Tràm Trà và Tràm Năm Gân là ba loại tinh dầu quan trọng và phổ biến trong ngành dược và mỹ phẩm. Mặc dù cả ba đều thuộc cùng họ cây Melaleuca, nhưng chúng có sự khác biệt về nguồn gốc, thành phần hóa học và cảm nhận mùi hương.
1. Tinh dầu Tràm Gió: Tinh dầu Tràm Gió được chiết xuất từ cây Tràm Gió (Melaleuca Cajuputi), một loại cây thân gỗ cao có nguồn gốc chủ yếu tại khu vực Đông Nam Á, bao gồm Indonesia, Việt Nam, Malaysia và Philippines. Cây Tràm Gió thường có chiều cao trung bình đến cao, có thể lên đến 35m. Vỏ của cây ban đầu có bề mặt bóng mượt, nhưng khi trưởng thành, nó trở nên cứng và hình thành nhiều lớp sần sùi.
Lá của cây Tràm Gió xếp theo kiểu xen kẽ thon dần ở cả hai đầu, có kích thước dài từ 30-130mm và rộng từ 7-60mm. Hoa của cây có màu trắng kem hoặc vàng xanh lục, thường nở từ tháng 2 đến tháng 12 và thường nở ở cuối cành cây. Hoa Tràm Gió mọc thành từng cụm dài hình trụ và thường mỗi cụm sẽ có 3 hoa. Quả của cây Tràm Gió có hình tròn và mọc dọc theo cành cây, có đường kính khoảng 2-2,8mm.
Tinh dầu Tràm Gió được sản xuất thông qua phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước từ lá, cành của cây Tràm Gió. Tinh dầu Tràm Gió có thành phần chính là các hợp chất hữu cơ như cineol (40-60%), terpinen-4-ol, alpha-terpineol (5-12%) và các terpen khác. Mùi hương của tinh dầu Tràm Gió dễ chịu, ấm áp, mang nét ngọt nhẹ và một chút mùi dược liệu đặc trưng. Mùi hương này thường gợi nhớ đến mùi của mẹ, mang lại cảm giác được chăm sóc và an ủi của những ngày đầu chào đời và trong độ tuổi trẻ thơ.
Tinh dầu Tràm Gió có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực y tế và mỹ phẩm. Nó được sử dụng để làm thuốc giảm đau, kháng vi khuẩn, chống viêm, giảm ngứa và làm dịu các triệu chứng ho và cảm lạnh cho mọi lừa tuổi, đặc biệt an toàn cho trẻ sơ sinh. Ngoài ra, tinh dầu Tràm Gió còn được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc da, tinh dầu xoa bóp và trong các sản phẩm chăm sóc tóc.
2. Tinh dầu Tràm Trà: Tinh dầu Tràm Trà, còn được gọi là tinh dầu Tea tree, được chiết xuất từ cây Tràm Trà (Melaleuca alternifolia). Cây Tràm Trà là một loại cây bụi cao, có chiều cao từ 2-30m. Khi trồng cây để sản xuất tinh dầu, người ta thường cắt gần gốc để cây không mọc quá cao, tạo điều kiện cho mầm cây mới nảy mọc và dễ dàng thu hoạch.
Lá của cây Tràm Trà mọc đơn lẻ dạng hình trứng hoặc mũi mác. Kích thước lá dao động từ 1-25cm chiều dài và 0,5-7cm chiều rộng. Mép lá nhẵn có màu xanh lục sẫm hoặc xanh xám. Hoa của cây có màu từ trắng tới hồng, đỏ, vàng nhạt hoặc ánh lục. Hoa mọc thành cụm dày dọc theo thân cây, mỗi hoa có các cánh hoa nhỏ và một chùm nhị mọc dày đặc. Quả của cây Tràm Trà có dạng nang nhỏ chứa rất nhiều hạt nhỏ.
Tinh dầu Tràm Trà có thành phần chính là các hợp chất hữu cơ như cineol (≤ 15%), terpinen-4-ol (≥ 30%), gamma -terpinene (10 – 28%), alpha-terpineol (5 – 13%). Mùi hương của tinh dầu Tràm Trà được miêu tả là đặc trưng, mang nét mát mẻ, và có một chút vị chua nhẹ. Mùi hương này khi hít vào mang lại cảm giác làm sạch phế quản và có tính kháng vi khuẩn.
Tinh dầu Tràm Trà được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp mỹ phẩm và dược phẩm, có khả năng kháng khuẩn, chống vi khuẩn, chống viêm và giúp làm dịu các vấn đề da như mụn, viêm da, và chàm. Ngoài ra, tinh dầu Tràm Trà cũng được sử dụng làm chất tẩy trang tự nhiên, tinh dầu chống côn trùng và trong một số sản phẩm chăm sóc tóc.
Tuy cả hai loại tinh dầu Tràm Gió và Tràm Trà đều có nguồn gốc từ họ cây Melaleuca và có các tác dụng tương tự như kháng vi khuẩn, chống viêm và làm dịu da, nhưng chúng có các thành phần hóa học và mùi hương riêng biệt.
3. Tinh dầu Tràm Năm Gân: Ngoài Tinh dầu Tràm Gió và Tinh dầu Tràm Trà, còn một loại tinh dầu khác là tinh dầu Tràm Năm Gân được chiết xuất từ cây Tràm Năm Gân (Melaleuca quinquenervia). Loại cây này cũng thuộc họ cây Melaleuca, nhưng có một số đặc điểm và tác dụng khác biệt so với hai loại trên.
Cây Tràm Năm Gân: Cây Tràm Năm Gân là một loại cây thân gỗ cao, có thể đạt chiều cao lên đến 25m. Vỏ của cây ban đầu mịn và màu trắng xanh, sau đó chuyển sang màu xám và có những nếp gân sẫm màu khi trưởng thành. Lá của cây có mùi thơm và có hình dạng hẹp hơn so với cây Tràm Gió và Tràm Trà. Hoa của cây cũng mọc thành cụm dày dặc và có màu trắng.
Tinh dầu Tràm Năm Gân có một hương thơm đặc trưng, có phần ngọt và mạnh mẽ hơn so với hai loại trên. Điều này là do thành phần hóa học khác nhau trong tinh dầu, bao gồm các hợp chất như cineol (cao, chiếm đến 80%), alpha-pinene, và limonene. Tinh dầu Tràm Năm Gân có tác dụng chống vi khuẩn, kháng viêm, làm dịu cơn ho, và giúp giảm cảm giác căng thẳng và mệt mỏi.
Tất cả các tinh dầu đặc biệt là tinh dầu tràm gió, tràm trà, tràm năm gân, khuynh diệp, bạc hà,… đều là giải pháp trị liệu và chữa lành rất tốt cho con người trên các bộ phận, lĩnh vực công năng khác nhau như kháng khuẩn, sát trùng, giúp phòng tránh và chữa các bệnh về đường hô hấp, kháng nhiều loại virus khác nhau, đặc biệt là tiêu diệt được virus H5N1, trị cảm lạnh, giúp long đờm, trị ho hiệu quả và làm ấm cơ thể ở những người đang bệnh hoặc trúng gió, khử trùng để điều trị vết thương, điều trị các triệu chứng của bỏng, viêm da, dị ứng, viêm phổi và viêm phế quản, viêm mũi họng, viêm nướu răng, chốc lở, bệnh vẩy nến, viêm xoang, viêm miệng, viêm amidan, cũng như chống muỗi và bôi lành vết sưng do muỗi đốt,…
Tuy nhiên, Tinh dầu tràm gió đặc biệt là tinh dầu tràm gió Huế có hàm lượng cineol từ 40-60% được các chuyên gia đầu ngành đánh giá là thích hợp và an toàn nhất có thể bôi trực tiếp lên da hiệu quả nhất cho con người đặc biệt là đối tượng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì do sự lành tính và không gây kích ứng của nó. Trong khi đó, tràm 5 gân cũng như tinh dầu khuynh diệp hàm lượng cineol cao hơn, nồng hơn và có tính nóng hơn. Còn tràm trà thì hàm lượng cineol thấp, hàm lượng Terpineol cao, phù hợp dùng trong dược phẩm cho các bệnh về da, trị mụn hay trị nấm phụ khoa,… Ngoài ra, tinh dầu tràm gió Huế có mùi thơm dịu nhẹ rất dễ chịu, hơn mùi tràm 5 gân (nồng hơn) và tràm trà. Về màu sắc, tinh dầu tràm gió có màu vàng nhạt, còn tràm trà và tràm 5 gân gần như không màu hoặc màu vàng rất nhạt.
Nên nếu khách hàng lựa chọn sản phẩm chăm sóc sức khỏe cho mẹ và bé thì tinh dầu tràm gió là lựa chọn tốt nhất.